جلسات قرآنی نورالمبین تبریز

3. آميخته شدن قرآن با گوشت و خون قارى: امام صادق(ع) فرمود: «هر جوان مؤمنى كه قرآن بخواند، قرآن با گوشت و خونش آميخته خواهد شد
4. صفاى دل: پيامبراكرم(ص) فرمود: «بدون شك اين دل ها زنگار مى گيرد; هم چنان كه آهن زنگ مى زند. عرض شد: صيقل آن به چيست؟ فرمود به قرائت قرآن.»
5 . استجابت دعا: امام باقر(ع) فرمود: «دعا را هنگام چهار چيز غنيمت بشماريد: قرائت قرآن و ... ».
6 . نورانى شدن خانه: پيامبراكرم(ص) فرمود: «خانه هاى تان را با تلاوت قرآن نورانى كنيد ... .»
7. افزايش بركت خانه: امام صادق(ع) از امير مؤمنان على(ع) چنين نقل مى كند: «خانه اى كه در آن قرآن تلاوت و يادى از خدا شود، بركتش زياد شده، ملائكه در آن جا حاضر مى شوند و شياطين را دور مى كنند ... .»
8 . بهترين عبادت: پيامبر(ص) فرمود: «بهترين عبادتِ امتِ من، تلاوت قرآن است.»
9. بخشش گناهان، نوشته شدن حسنه و پاك شدن گناهان.
10. تخفيف عذاب از پدر و مادر: امام صادق(ع) مى فرمايد: «هر كس قرآن را تلاوت كند، چشمانش روشنايى مى يابد و از پدر و مادرش عذاب كم مى شود، هرچند كافر باشند.»
11. بارورى ايمان:
12. روشنايى چشمان: پيامبر اكرم(ص) مى فرمايد: چشم درد داشتم، به جبرئيل شكايت كردم، گفت: پيوسته به قرآن نگاه كن.
الف) آيا احاديثى كه در فضيلت و خواصّ سوره ها و آيات قرآن آمده، معتبر و متقن است؟
ب) آيا متن و سند آن بررسى شده و مى توان براى آن سلسله سند ارائه كرد؟
ج) آيا احاديث مزبور با قرآن، سنّت متواتر و عقل، تعارض ندارد؟
د) احاديث با لفظ معصومين: بيان شده يا نقل به معنا شده است؟
الف) در مورد فضيلت و خواصّ سوره هاى قرآن، روايات فراوانى نقل شده است; ليكن نمى توان در مورد آنها حكم كلّى صادر كرد; بلكه بايد يكايك روايات را بررسى و آن گاه به صحّت يا عدم آن حكم كرد; به ويژه كه روشن است برخى مغرضان به ساختن حديث در اين باره اقدام كرده اند.
علاّمه امينى(ره) به نقل از قرطبى مى گويد: «به مردى از زهّاد كه به وضع [جعل]حديث در فضيلت قرآن و سوره هاى آن اقدام نموده بود، گفته شد: چرا چنين كردى؟
در جواب گفت: ديدم مردم از قرآن كناره گرفته اند، خواستم به اين وسيله آنان را به آن ترغيب نمايم!
به او گفته شد: با گفته رسول خدا: «مَنْ كَذِبَ عَلىَّ مُتَعَمّدًا فَلْيَتَبَوّء مَقْعَدَه مِنَ النّارِ»[18]چه كردى؟ در جواب گفت:
من به زيان او دروغ نگفته ام; بلكه به نفعش حديث ساخته ام!
هم چنين، وقتى از ابى عصمه (نوح بن ابى مريم مروزى) ـ كه روايات فراوانى درباره فضايل يك يك سوره هاى قرآن از عكرمه از ابن عبّاس نقل كرده است ـ سؤال شد: اين همه احاديث را از كجا آورده اى؟ در جواب گفت: «هنگامى كه ديدم مردم به فقه [ابى حنيفه] و مغازى [محمدبن اسحاق] سرگرم شده و از حفظ و قرائت قرآن اعراض كرده اند، اين احاديث را قربة الى الله وضع كردم!»
ب) بيشتر اين روايات، همراه با سند ذكر شده; ليكن ذكر سند، بر صحّت آن دلالت نمى كند. و ظاهراً كتابى كه سند اين روايات را بررسى كرده و صحيح را از غيرصحيح جدا كرده باشد، در دست رس نيست.
ممكن است با توجه به روايات بتوانيم ثواب هايى را كه براى قرائت آيات و سوره ها وارد شده ثابت كنيم. برخى از اين روايت ها عبارتند از:
1. قال الصادق(ع): «مَنْ سَمِعَ شَيئًا مِنَ الثَّوابِ عَلى شَىء فَصَنَعَهُ كانَ لَهُ; وَ اِنْ لَمْ يَكُنْ عَلى ما بَلَغَهُ».
2. قال الباقر(ع): «مَنْ بَلَغَهُ ثَوابٌ مِنَ اللهِ عَلى عَمَل، فَعَمَلَ ذلِكَ الْعَمَلَ اِلْتَماسَ ذلِكَ الثَّوابِ، أُوتِيه; وَ اِنْ لَمْ يَكُنِ الْحَدِيثُ كَما بَلَغَهُ».
مقصود اين دسته روايات، آن است كه اگر كسى شنيده باشد انجام دادن فلان عمل، فلان ثواب را دارد، او هم به اميد رسيدن به آن ثواب، به انجام دادن آن عمل اقدام نمايد، خداوند هم تفضّلا پاداش وعده داده شده را به او خواهد داد; اگرچه ائمه(ع) چنان دستورى را هرگز نداده و چنان پاداش و ثوابى را هرگز نفرموده باشند.
البته با توجه به اين احاديث نمى توان نتيجه گرفت كه همه اخبارى كه درباره ثواب قرائت سوره ها و آيات رسيده، صحيح است و از معصومين(ع) صادر شده; بلكه مى توان نتيجه گرفت در مستحبات، خداوند متعال از باب تفضّل و رحمت واسعه خودش، اين ثواب ها را به بندگان عنايت مى كند. در ضمن اين اخبار براى اثبات معارف دينى و احكام شرعى قابل استدلال نيست; زيرا براى اثبات معارف دينى و احكام شرع، نيازمند دليل، برهان و روايات معتبر هستيم. توجّه به اين نكته لازم است كه اصل استحباب قرائت سوره ها، مسلم است.

بنابراين، با توجه به مسامحه در دلايل و منابع مستحبات كه از آن به «تسامح در ادلّه سنن» تعبير مى شود، تا جايى كه از روايات فضايل و خواصّ سوره ها و آيات قرآن، بوى وضع و ساختگى استشمام نشود و با قرآن، سنّت و عقل مخالفت نداشته باشد، معتبر است; ولى اگر مضمون حديثى با حكم عقل مخالف بود (و اين خود دليل روشنى است كه روايت از معصوم نبوده و دست وضع و جعل در آن راه يافته است)

چنان چه روايت قطعىّ الصدور بود، توجيه و اگر قطعى الصدور نبود، كنار گذاشته مى شود.

د) در اين كه احاديث مزبور، عين لفظ معصوم است يا نقل به معنا شده، علاوه بر اين كه دليلى در دست نيست، حكم كلّى نمى توان ارائه كرد; بلكه بايد يك يك بررسى شود. و اصل اولى اين است كه عين عبارت روايت نقل شود; چنان كه روش محدثان چنين بوده و فقها نيز بر تك تك كلمات روايت، اثر مترتب مى كنند; ليكن برخى روايات، بر جواز نقل به معنا دلالت مى كند:
محمدبن مسلم گويد: «به امام صادق(ع) عرض كردم: سخن شما را مى شنوم و بر آن مى افزايم يا از آن مى كاهم، فرمود: اگر نظر به معناى حديث دارى، منعى در ميان نيست.
داودبن فرقد گويد: «به امام صادق(ع) گفتم: كلام شما را مى شنوم، قصد دارم چنان كه شنيده ام نقل كنم; امّا چنان نمى شود. در پاسخ فرمود: به عمد چنين كارى انجام مى دهى؟ گفتم: خير فرمود: به معنا نظر دارى؟ گفتم: آرى. فرمود: منعى در ميان نيست.
آيا درباره فضايل و خواصّ سوره ها و آيات قرآن مجيد، كتابى معتبر و مستند، كه بتوان از آن دفاع نمود، (به زبان فارسى و يا عربى) نوشته شده است؟
در اين باره، كتاب هاى زيادى نوشته شده، هم چنين بيشتر مفسّران در ابتداى تفسير هر سوره، روايات فضيلت تلاوت آن را بيان كرده اند، ولى هيچ يك بررسى دقيقى انجام نداده اند. بنابراين به صورت قطعى نمى توان حكم كرد.